yeni anıt//new colossus
shattered fingers of a stone worker //bir taş işçisinin bitkin parmaklarıBeginning words
When I encountered Ferhat’s work in his exhibition at 5533, I realized I needed to do research to understand his thought processes, beliefs, and art practice. I was not initially attracted to his work that appeared to originate from the male world of super heroes, engines, machines, technology, heavy work, construction, violence, ideology, dogma, and measurement. I knew I must approach it from an intellectual perspective, but as I delved deeper and talked with Ferhat, I realized we had many shared beliefs and interests. I was intrigued and wanted to understand more about his construction and deconstruction methods.
I began my research by asking google, “What is new colossus or yeni anit?” I found two possibilities:
1. The Colossus computers were used to decipher tele-printer messages. Since the hardware and blueprints of these early computers were destroyed in the 1970s, the creators were deprived of credit for their pioneering advancements in electronic digital computing. In 2007 a functional replica or ‘new Colossus’ computer was completed
2. Colossus (Pilot Nikolalevitch Rasputin) was a fictional superhero in the Marvel Comics universe (Giant-Size X-Men #1) created by Len Wein and Dave Cockrum in May 1975.
Since some of Ferhat’s work used Yuzbasi Volkan, a Turkish comic book hero that also appeared in 1975 as a reference, could he as a child have read about Pilot Rasputin as well? Furthermore, I found similarities between the two characters. Even though Pilot Rasputin, a Russian mutant, is portrayed as the strongest X-man, throughout the series he is also shown to be a quiet, shy, honest and innocent character and an artist. Yuzbasi Volkan is also a reluctant although well trained soldier. He is against war, but believes he must be strong and fearsome to remain a pacifist. Even though he is portrayed as a Pacifist and Humanist when necessary he can be ‘as fast and destructive as a bullet’. Yuzbasi Volkan like all Turkish soldiers is Patriotic and puts country first. Pilot Rasputin and Yuzbasi Volkan differ in that Yuzbasi Volkan is strongly pro-American. In the Volkan comic books, America is shown to be strong, important, and needed country. Warplanes and flying tactics are also presented in a manner that makes the comics almost scientific documents.
Believing I now had an entrance into Ferhat’s work from these three sources, I emailed him my findings only to learn that he did not take the title from either of these possibilities, but from Paul Auster’s book Leviathan. While I am a fanatic Auster fan and have read all his books, I had not made this association. I have found that finding the correct association and in fact, the whole process of association, is the key to an understanding of Ferhat’s art practice. So…now I must re-read Leviathan.
New Colossus is the title of a book written by one of Paul Auster’s characters, Benjamin Sachs. Sachs is a Pacifist who went to jail in the 1970’s rather than fight in Viet Nam as a soldier. He stood up for his principles rather than run away to France or Canada. This character claimed to have been born at the precise moment that the boom was dropped on Hiroshima. A poet, writer, and eccentric, believer in coincidences, Sachs gathered all types of facts, but saw the world as a work of imagination. He changed documented events into fiction. If you knew Sachs’ references you could understand what he was saying, if not, you couldn’t. In his book, he used facts but put them together in a manner that made them fantastic. New Colossus is, “filled with unpredictable associations and departures, marked by increasingly rapid shifts in tone-until you reach a point when you feel he whole thing begin to levitate, to rise ponderously off the ground like some gigantic weather balloon.” Lacking a belief in systems and ideologies, Sachs eventually started to blow up images of the Statue of Liberty, to isolate himself from the world, and finally blow himself up. It is a world of de-construction. Now, I understand and can connect this to the comic book character and later to Ferhat’s lithographs and installations, but first, more background information.
Ferhat wrote, “For me, Yuzbasi Volkan, shows a comical means of conveying propaganda. Of course, both my brother and I read this comic book as a child, but I dug it out anew as a mechanism of criticism. Originally the comic books were American copies, but eventually they took on Russian/American, Turkish/Greek, Turkey/Greece/Cyprus topics by including newspaper articles in between the stories. Worse of all, as a tool of propaganda, they targeted the impressionable 8 to 15 year age group.” I suspect that when Auster named the book, New Colossus, he was aware of the American comic book and also the Colossus computer. Therefore, in a Ferhat-Sachs type of fact-fiction association, all of these pieces, all of these definitions, fit together.
Next, I must tackle the other part of the title, shattered fingers of a stone worker and the fact that he was trained as a sculptor. Ferhat wrote, “I am researching the regimental, militaristic, and fascist side of art. Everything that appears to be democratic or humanistic can be a totalitarian tactic. Something representing freedom can also cover up or imprison. I detest all types of external pressure. I put art on one side of the scale and militarism on the other.” It seems to me that this quote connects his beliefs and worldview as shown through associations with New Colossus to his art practice. He also wrote, “I have never believed in the traditional sculpture tradition. Everything I have done has needed something else and has led me to work in an interdisciplinary manner. Coming from a classic sculpture background, I am familiar with materials and construction. I can easily think about habits related to these. I de-construct the sculptural practice and question its tools, methods, and materials. In general, I question all art practice. I am against development of an individual style.” Always working with the concept of making and not making, in 1998 after completing his first commissioned large sculptural project, he made an artwork from the left over pieces of marble and the photographs from the opening ceremony. He said, “When I am doing something, I always think about its absolute opposite. None of my sculptures ever finish.”
One of the last pieces of this puzzle, at least the last one I plan to deal with in this article, is Ferhat’s passion for graffiti. When I asked him about graffiti, he wrote, “My graffiti sculpture is a permanent document of temporary street art. I can take a photograph of graffiti and I have, but that is a still life or a landscape. A photograph does not involve gravity. When one makes a sculpture, one of the basic problems is to make it stand. The form must resist gravity.” Evidently, a painting or a photograph does not deal with this problem since it can be hung on or leaned against a wall. He also looks for paradoxical situations in graffiti art. For instance, he mentioned that, “Graffiti art is a symbol of freedom, but today most of the artists making graffiti work in advertising offices during the day. They have mostly studied graphics. Whereas graffiti was initially unsigned, today the artists often develop a style. One immediately knows who made the graffiti. The idea should be the important element rather than the artist or company or style. They could at least use a false name. Perhaps, we should call this type of work Post-Graffiti. The artists use stencils and spray paint to render the images, but the work is not permanent. I asked, ‘How can I make it permanent?” Ferhat developed a working method. He designs a symbol and then carves it into a piece of marble that can stand and be installed outside. In his opinion, this process includes the whole history of sculpture. In the middle ages, relief sculptures were carved into the walls of churches. Icons that illustrated the Bible, they supported the power system of that era. In the Renaissance sculpture became free standing. Graffiti is painted on the walls of structures during the night and is against the establishment. Ferhat wants to free graffiti from the wall. In a way, he sees himself as a superhero with the mission of rescuing graffiti and making it permanent.
Another of Ferhat’s projects developed together with Hulya Ozdemir is Videoist1, Videoist2, and Videoist2010. These projects consist of selected and compiled series of videos made by contemporary artists. Again, in a sense they are using sculptural methods. They are assembling pieces, arranging them in an order, and allowing new associations to be made. The separate video works become something more. Ferhat and Hulya see video as a democratic tool in modern life. When I asked Ferhat to explain, he wrote, “Everyone can make a video. In one sense it is an easy technique, in another it is extremely complicated.” He refers to video as “Blind Sculpture”, a term taken from Frederic Jameson’s writings. He elaborated by saying, “While a video is only an illusion that you cannot touch, it is a type of cave that the spectator enters. The spectator enters and a relationship is formed.”
Words about the work:
Lithography, Form as Propaganda
70 x 100 cm
Lithography
2006
It is ironic that Ferhat who hates any type of pressure, makes lithography. To make lithography, designs are drawn onto a large stone with oily crayons and pressure is applied to print the image. But, Ferhat also realizes that the lithographic technique was used to produce one of the oldest forms of propaganda. He takes the images for this lithograph from Yuzbasi Volkan, but like Warhol in his silkscreen work, Ferhat allows the images to slip and blur. With this technique, Ferhat expects the spectator to make this association: “airplanes and pilots move against gravity. Sometimes the pilots become drunk and may even faint.” In this work he says, “I deal with three types of pressure, propaganda, lithography, and gravity.” It is also ironic that the pilots in these lithographs who are bombarding the world are carrying on a conversation that questions art related topics. I can also imagine that Ferhat sees the lithographic process as a type of graffiti/sculpture/propaganda tool.
Narcotic Pilot
100 x 100 cm. image made from stencil and spray color
a flying suit hung on the wall
2006
In this picture, the pilot talks about rescuing canvas painting. When I asked Ferhat to explain, he said, “Canvas painting has to be rescued.” Since the first airplane made by the Wright Brothers was constructed from canvas and wood, they are the characters he used in this picture. Spray paint and stencil are the tools for graffiti. Graffiti is an art form advocating freedom from the establishment. Before the invention of the canvas painting, images were painted onto the walls using the technique of fresco. The paint became a permanent part of the wall. While the canvas painting freed the image from the wall and allowed it to become mobile. When it became mobile, it could be exchanged just like money. Ferhat believes that when artworks become money, they lose all meaning. Ferhat’s work seems to be related to that of Joseph Beuys. But, Beuys was supposedly a real pilot who included his own clothes in his installations. Ferhat’s pilot is from a comic book and could never have worn this pilot suit. But, then perhaps stories about Beuys are also fiction. Everything becomes a story.
Fatal Bird F4 or Bloody Fingers of a Helping Hand
2 x 20 m. graffiti on wall
wire sculpture, candle modified Turkish militarist magazine (Yuzbasi Volkan)
Installation in deserted building
2000
Since this work contains many of the techniques and ideas that Ferhat later develops, perhaps this complicated installation is a starting point. As a form of graffiti using letter type often used by graffiti artists, Ferhat stencils directly onto the wall of a deserted building the words, ‘Yeni Anit’. In later works he ‘ frees’ this graffiti from the wall and makes it into a permanent three-dimensional sculptural graffiti. On another wall, he begins his comic book/art criticizing/Yuzbasi Volkan series while on a third wall he installed a wire sculpture.
Phantom
230 x 200 x 45 cm.
marble
2006
This gigantic marble sculpture started from a simple cookie cutter image of an airplane. If one looks closely, one of the wings of the plane has been bitten off. Ferhat said, “The slab of marble arrives in his studio was a flat surface and I transform this into a three dimensional standing object.” To make this object that becomes a permanent outdoor sculpture, he adheres to the laws of gravity and transforms wall graffiti into a permanent street object.
ONE METER POEM
100 x 100 cm.
folding ruler, poem
2007
“Mountains fill up a space in the sky, and water is between ground and sky, form has been born from this.” Dogan Ergul
FIVE TONS THREE METERS THIRTY SEVEN LETTERS
Materials to carry heavy sculptures
Ferhat has written the poem, by the poet, Dogan Ergul, a close friend who died at an early age after a short and difficult life on the folded ruler. In this short poem, Dogan defined form. Ferhat found this particular poem meaningful because he believes that both he and his friend had found a new form of working in their chosen professions. In the work, One Meter Poem, even though, Ferhat carefully wrote Dogan’s poem onto a one meter measuring stick, he does not actually measure a poem. By bending the stick into a peak and arranging it midway on the wall space, he makes a metaphor, but does not really describe the poem. Neither this work nor the piece, Five Tones Three Meters Thirty Seven Letters, installed onto the window of 5533, correctly describe their functions, but Ferhat plays with the concept of tautology. Five Tons Three Meters Thirty Seven Letters is written onto the band. This tool used to lift heavy sculptures can carry 5 tons, it is 3 meters long and the letters written do number 37, but the band does not carry anything except its own weight and the weight of an idea. Of course, by installing this piece onto the glass of the space’s window, Ferhat makes reference to Joseph Kosuth’s early work.
The Chalice
35 x 35 cm.
kitchen knife set container, images of a laptop computer
2006
A Chalice, a scared cup that contains blood; kitchen knives that are potentially dangerous weapons; a computer, a contemporary sacred object: all are rendered functionless, useless and artificial. Nevertheless, they still feel innately dangerous. Ferhat said, “The computer symbolizes mathematical and analytical thinking whereas I come from a nomadic and aggressive heritage that places importance on knives and blood.” In a way, both are sacred. Ferhat plays with ideas, makes associations, and exposes his way of thinking. He expects spectators to follow his logic and understand his associations, as he allows them to participate in games he creates.
Provocation 1
9 x 6 cm.
knuckle weapon, metal stars
Provocation 2
9 x 6 cm.
Coin machine and bullets
2007
Both Provocation 1 and 2 show how two powers combine to make an even stronger entity. In Provocation 1, Ferhat adds metal stars from the Turkish flag to knuckle rings to increase the potential danger of a hand weapon. Ideology and brut force together make a super power. In Provocation 2, Ferhat inserts bullets, another symbol of brut force into a coin machine. In this form, the bullets can hurt no one and the money machine contains no coins, but we are reminded that together, brut force and money can rule the world.
Artist’s Weight
Thirty seven inch television monitor, video film with sound, baggage cart, equipment, private belongings
2007
Throughout his career, Ferhat has participated in competitions, made sculptures by commission, received awards, participated in conferences, attended symposiums, exhibited his art work, but all of these activities have become psychological baggage that he carries around. Does their combination really measure his weight or his value? Do they have any meaning
Liberty Triology
50 x 65 cm.
3 photographs
2007
Three unaltered photographs of readymade objects lean against the wall of the gallery. Each could stand be exhibited alone, but Ferhat has arranged them side-by-side. Ferhat has said that the title, Liberty Triology comes from the color scheme of blue, red and white, symbols for liberty, peace and equality found in the three photographs. Again he makes associations and combines elements to create his artwork. The letter ‘a’ in the Mcdonalds sign has been packaged. Since the blue garbage bag used for the wrapping is the same color as the sky it is obscured and the word is fragmented. An advertisement, a powerful mechanism in the modern world, has been disrupted. A photograph of Ataturk printed on a piece of cloth has been punctured and pulled to one side by a surveillance camera. It looks like a mask, a veil, and a covering. What do the two eyes see? What is underneath? What functions do they serve? The last photograph made in Germany shows a piece of graffiti, an anti-fascist sign with a flag, stenciled onto a wall. While the meaning is unclear, the combination is provocative. Only by knowing more about Ferhat’s belief system is one able to interpret the meaning of this work.
Ending words:
A person can walk through one of Ferhat’s exhibitions and relate to the material presented on a series of levels. Superficially, one can just notice that the work is playful and the images are taken from popular culture, but at a deeper level, one can realize that the work always questions art related topics (particularly sculpture), criticizes modern society (particularly power systems), documents sculptural history/gravity/form/personalbeliefs/personalhistory/transformation/everyday life/thought processes/ego. In Leviathan Paul Auster wrote, “A book is a mysterious object…once it floats out into the world, anything can happen. All kinds of mischief can be caused, and there’s not a damned thing you can do about it. For better or worse, it’s completely out of your control.” The same is true for an artwork. Ferhat exhibited his work at 5533, it inspired me to do research, to enter into a relationship with the work, and to write these words…another type of documentation.
Nancy Atakan
Artist, art historian, coordinator at 5533
December 20, 2008
yeni anıt//new colossus
shattered fingers of a stone worker //bir taş işçisinin bitkin parmakları
İlk Sözler
Ferhat’ın işlerini, 5533’deki sergisinde gördüğümde, düşünce süreçlerini, inançlarını ve sanat çalışmalarını anlamak için biraz araştırma yapmam gerektiğini fark ettim. İlk başta, süper kahramanlar, motorlar, makineler, teknoloji, ağır işler, inşa, şiddet, ideoloji, dogma ve ölçüm ile dolu olan ve erkek dünyası kaynaklı görünen çalışmaları beni çok cezp etmemişti. Bu işlere daha entelektüel bir bakış açısıyla yaklaşmam gerektiğini düşünüyordum. Ancak, işlerle ilgili daha derinlemesine düşündükçe ve Ferhat’la konuştukça, birçok düşünce ve ilgi alanımızın ortak olduğunu keşfettim. Bu durum çok ilgimi çekmişti ve işlerini yapma ve yapı çözümleme yöntemleri hakkında daha fazla bilgi edinmek istedim.
Araştırmama, google’da bir sorgulama yaparak başladım: “Yeni anıt (colossus) nedir?” İki olasılıkla karşılaştım:
1. Colossus bilgisayarları, teleks mesajlarının anlamını çözmek için kullanılmıştı. Bu eski bilgisayarların donanımlarının ve tasarımlarının 1970’lerde yok edilmiş olması nedeniyle, bilgisayarın yaratıcıları, elektronik dijital bilişim alanındaki öncü niteliğindeki yenilikleri nedeniyle hak ettikleri saygıyı görememişlerdi. 2007 yılında, bu bilgisayarın bir kopyası yani "yeni bir Colossus" bilgisayarının inşası tamamlanmıştı.
2. Colossus (Pilot Nikolalevitch Rasputin), Marvel Comics evreninde yer alan (Giant-Size X-Men #1) ve 1975 yılının Mayıs ayında Len Wein ve Dave Cockrum tarafından yaratılmış olan hayali bir süper kahramandı.
Ferhat’ın bazı çalışmalarında, yine 1975 yılında resimli romanları yayınlanan bir Türk çizgi romanı olan Yüzbaşı Volkan’ın da kullanıldığı düşünülürse, Ferhat, çocukken Pilot Rasputin’i de okumuş olabilir miydi? Dahası, bu iki karakter arasında bazı benzerlikler buldum. Rus bir mutant olan Pilot Rasputin, en güçlü X-Men olarak betimlenmesine rağmen, bir yandan da seri boyunca sessiz, utangaç ve masum bir karakter ve bir sanatçı olarak ortaya konulmaktadır. Yüzbaşı Volkan da, iyi eğitimli bir asker olmasına rağmen savaş taraftarı değildir. Savaşa karşıdır ama pasifist olabilmek için güçlü olmak ve düşmanlarında korku uyandırmak gerektiğine inanmaktadır. Bir Pasifist ve Hümanist olarak betimlenmesine rağmen, gerektiğinde bir kurşun kadar “hızlı ve yıkıcı” olabilmektedir. Yüzbaşı Volkan, bütün Türk askerleri gibi Vatanseverdir ve ülkesi onun için her şeyden önce gelmektedir. Pilot Rasputin ve Yüzbaşı Volkan'ın ayrıldığı nokta, Yüzbaşı Volkan'ın Amerikan yanlısı olmasıdır. Volkan çizgi romanlarında, Amerika, güçlü, önemli ve gerekli bir ülke olarak gösterilmektedir. Savaş uçakları ve uçuş taktikleri de, bu çizgi romanları, neredeyse bilimsel belgeler niteliğinde kılacak kadar detaylı bir şekilde sunulmaktadır.
Bu üç kaynak vasıtasıyla Ferhat’ın çalışmalarının düşünsel kapısını araladığımı düşünerek, ona bulduğum bu bilgilerden bahsettim. Ancak, çalışmasının başlığını bunlardan değil, Paul Auster’in Leviathan kitabından geldiğini öğrendim. Fanatik bir Auster hayranı olmama ve bütün kitaplarını okumuş olmama rağmen, bu bağlantıyı kuramamıştım. Doğru çağırışımı bulmanın ve aslına bakılırsa çağrışım sürecinin kendisinin, Ferhat’ın sanat çalışmalarını anlamak için anahtar niteliğinde olduğunu keşfetmiş bulunuyordum. Bu durumda, Leviathan’ı yeniden okumam gerekiyordu.
Yeni Anıt (New Colossus), Paul Auster’in karakterlerinden biri olan Benjamin Sachs tarafından yazılmış olan bir kitabın adıydı. Sachs, 1970’lerde Vietnam’da askerlik yapmak yerine hapse girmeyi tercih eden bir pasifistti. Fransa ya da Kanada’ya kaçmak yerine ilkelerini savunmayı yeğlemişti. Bu karakter, Hiroşima’ya bombanın atıldığı an doğduğunu iddia ediyordu. Bir şair, yazar, eksantrik ve tesadüflere inanan bir adam olan Sachs, her türlü bilgiyi topluyor ve dünyayı, hayal ürünü bir şey olarak görerek, belgelenmiş gerçekleri kurmacaya dönüştürüyordu. Eğer Sachs’ın referanslarını biliyorsanız, ne söylediğini anlayabiliyor, bilmiyorsanız anlayamıyordunuz. Kitabında, gerçek bilgileri kullanıyor ama onları, fantastik bir şekilde birleştiriyordu. Yeni Anıt (New Colossus), “her şeyin devasa bir hava balonu gibi ağır ağır havalanmaya başladığının hissedildiği bir noktaya varana kadar kitabın atmosferinde gittikçe artan anilikte değişikliklerin damgasını vurduğu çağrışım ve ayrışımlarla doludur." Sistemlere ve ideolojilere inancı olmayan Sachs, kendini dünyadan soyutlamak için önce Özgürlük Anıtı’nın imgelerini havaya uçurmaya başlıyor, en son olarak da kendini havaya uçuruyordu. Bu, bir yapı çözümleme dünyasıydı. Şimdi bunu anlayabiliyor ve önce çizgi roman karakteriyle daha sonra da Ferhat'ın baskı resimleri ve enstelasyonlarıyla bağlantısını kurabiliyorum. Ancak, önce biraz bunun arka planı hakkında bilgi vermek istiyorum.
Ferhat, “Benim için Yüzbaşı Volkan, bir propagandayı çizgiler aracılığıyla yayma araçlarının bir örneğidir” diye yazmıştı. “Elbette çocukken, hem ben hem de kardeşim bu çizgi romanı okuyorduk ama şimdi onu, bir eleştiri mekanizması olarak yeniden değerlendiriyorum. İlk başta bu çizgi romanlar, Amerikan çizgi romanlarının birer kopyası gibiydi ama daha sonra öykülerin içerisine haber makaleleri de ilave ederek, Rus/Amerika, Türk/Yunan, Türk/Yunan/Kıbrıs temalarını kullanmaya başladılar. En kötüsü de, bir propaganda aracı olarak, etkiye en açık olan 8-15 yaş grubunu hedef almalarıydı.” Auster, kitaba Yeni Anıt ismini verirken, hem Amerikan çizgi roman karakterinden hem de Colossus bilgisayarından haberdardı diye sanıyorum. Bu nedenle, Ferhat-Sachs türü bir gerçek-kurmaca çağrışımı içerisinde, bütün bu parçaların ve tanımların birbiriyle uyumlu olduğunu düşünüyorum.
Daha sonra, başlığın diğer kısmı olan, bir taş işçisinin bitkin parmakları ifadesini ve Ferhat’ın heykeltıraşlık eğitimi aldığını göz önüne almalıydım. Ferhat, “Sanatın, rejim yanlısı, militarist ve faşist yönünü araştırıyorum. Demokratik ya da hümanist görünen her şey, totaliterist bir taktik olabilir. Özgürlüğü temsil eden bir şey, diğer bazı şeyleri örtbas edebilir ve bizi hapsedebilir. Her türlü dış baskıdan tiksiniyorum. Sanatı terazinin bir ucuna, militarizmi de diğer ucuna koyuyorum” diyordu. Bu ifadenin, Yeni Anıt ile ilgili çağrışımlar aracılığıyla ortaya koyduğu inançları ve dünya görüşü ile sanat çalışmaları arasındaki bağlantıyı kurduğunu düşünüyorum. Ferhat şunları da söylemişti: “Geleneksel heykel geleneğine asla inanmadım. Yaptığım her şey başka bir şeye ihtiyaç duydu ve beni disiplinler arası çalışmaya yönlendirdi. Klasik bir heykeltıraşlık geçmişinden geldiğim için, malzeme ve inşa kavramlarına son derece aşinayım. Bunlara ilişkin alışkanlıklar üzerine kolayca düşünebiliyorum. Heykeltıraşlık uygulamasının yapı çözümlemesini yapıyor ve araçlarını, yöntemlerini ve malzemelerini sorguluyorum. Genel anlamda, sanat pratiğinin bütününü sorguluyorum. Bireysel bir tarzın geliştirilmesine karşıyım.” Her zaman için yapmak ve yapmamak kavramlarıyla çalışan Ferhat, 1998 yılında, kendisine verilmiş olan ilk büyük heykel projesini tamamlamanın ardından, artan metal parçalarından ve açılış seremonisinden fotoğraflarla bir sanat çalışması yapmıştı. Ferhat şöyle diyordu: “Bir şey yaptığımda, her zaman onun mutlak tersini düşünüyorum. Heykellerimin hiçbiri asla bitmiyor.”
Bu bulmacanın son parçalarından biri, daha doğrusu benim bu makalede değinmek istediğim parçası, Ferhat’ın grafitti tutkusudur. Grafitiyle ilgili düşüncelerini sorduğumda, bana şu cevabı verdi: “Grafiti heykelim, güncel sokak sanatının kalıcı bir belgesidir. Grafitinin bir fotoğrafını çekerek de bunu yapabilirim ama o, sadece bir natürmort ya da manzara resminden ibaret olacaktır. Fotoğraf, yerçekimini içeremez. Bir heykel yaparken, en temel sorunlardan biri, heykelin ayakta durabilmesini sağlamaktır. Formun, yerçekimine direnmesi gerekmektedir.” Bir resim ya da fotoğrafın, duvara asılabilmesi ya da yaslanabilmesi nedeniyle, bu sorunla başa çıkmasının gerekmediği ortadadır. Ferhat, aynı zamanda, grafiti sanatındaki paradoksal durumları da aramaktadır. Bu konuyla ilgili olarak bana söyledikleri şunlardı: “Grafiti sanatı, özgürlüğün bir sembolüdür ama günümüzde grafiti çalışmaları yapan sanatçıların büyük bir çoğunluğu, gündüzleri reklâm ajanslarında çalışıyor. Çoğu grafik eğitimi almış kişiler. Grafiti ilk başta imzasız bir sanat eseriyken, günümüzde sanatçılar genellikle bir tarz geliştiriyorlar. Böylece gören kişi, grafitiyi kimin yaptığını hemen anlıyor. Sanatçı, şirket ya da tarz yerine önemli olan şeyin fikir olması gerektiğini düşünüyorum. Hiç değilse sahte bir isim kullanabilirler. Belki de bu tarz çalışmaları Post-Grafiti olarak adlandırmamız gerekiyor. Sanatçılar, resimleri oluştururken kalıplar ve sprey boya kullanıyorlar ama çalışmaları kalıcı değil.” Peki, bu çalışmalar nasıl kalıcı kılınabilirdi? Ferhat, bir çalışma yöntemi geliştirmiş. Önce bir sembol tasarlıyor ve daha sonra da bunu dik durabilen ve dışarıda bir yere monte edilebilen bir mermer parçası üzerine oyuyor. Ben, bu sürecin, heykelin bütün tarihini kapsadığını düşünüyorum. Orta çağlarda, kiliselerin duvarlarına rölyef heykeller kazınırdı. İncili resmeden ikonalarla, söz konusu çağın güç sistemini desteklerlerdi. Rönesans ile birlikte heykeller ayakta durur hale geldi. Grafiti, binaların duvarlarına gece boyanmaktadır ve sistem karşıtıdır. Ferhat, grafitiyi duvardan özgürleştirmek istiyor. Bir bakıma, kendini, grafitiyi kurtarmayı ve onu kalıcı kılmayı kendine göre edinmiş bir süper kahraman olarak görüyor.
Ferhat’ın, Hülya Özdemir ile birlikte geliştirdiği bir diğer proje de, Videoist1, Videoist2 ve Videoist2010’dur. Bu projeler, güncel sanatçılar tarafından yapılmış videolar arasından seçilerek derlenmiş videolardan oluşmaktadır. Bir bakıma burada da heykele özgü yöntemler kullanılmaktaydı. Parçaları bir araya getirilmekte, düzenlenmekte ve yeni çağrışımların oluşturulması sağlanmaktaydı. Müstakil video çalışmaları, daha sonra bunun ötesinde bir şeye dönüşmekteydi. Ferhat ve Hülya, videoyu, modern yaşamda demokratik bir araç olarak görüyorlar. Ferhat’tan bu düşünceyi açıklamasını istediğimde, şunları anlattı: “Herkes bir video yapabilir. Bir bakıma kolay bir tekniktir, diğer bakımdan ise son derece karmaşıktır.” Ferhat, video sanatına, Frederic Jameson'un yazılarından alıntılanmış olan "Kör Heykel" terimiyle atıfta bulunuyor. Konuşurken, bu düşüncesini şu sözlerle de açımladı: "Video, sadece, dokunamayacağın bir illüzyon olmasına rağmen, aynı zamanda izleyicinin içine girdiği bir tür mağaradır. İzleyici mağaraya girer ve bir ilişki kurulmuş olur.”
İşler hakkında:
Bir Propaganda Biçimi olarak Taş Baskı
70 x 100 cm
Taş Baskı
2006
Her türlü baskıdan nefret eden Ferhat’ın taş baskı çalışmalar yapıyor olması son derece ironiktir. Taş baskı yapmak için, tasarımlar, büyük bir taşın üzerine yağlı mum boyalarla çizilir ve resmi basmak için baskı uygulanır. Ancak, Ferhat, taş baskı tekniğinin, bilinen en eski propaganda biçimlerinden birini üretmek için kullanılmış olduğunun da bilincindedir. Bu taş baskıda kullandığı imgeleri Yüzbaşı Volkan’dan almakta ama Warhol’un serigrafi çalışmalarında olduğu gibi, imgelerin kaymasına ve bulanıklaşmasına izin vermektedir. Bu teknik sayesinde, Ferhat, izleyicinin şu çağrışımı yapmasını beklemektedir: “Uçaklar ve pilotlar yerçekimine karşı hareket ederler. Bazen pilotlar sarhoş ya da bayılacak gibi olabilirler.” Bu çalışmada şunları söylemektedir: “Üç tür baskıyla ilgileniyorum: propaganda, taş baskı ve yerçekimi.” Ayrıca, bu taş baskılarda dünyayı bombalamakta olan pilotların, sanatla ilgili konuları sorgulayan bir konuşma yapıyor olmaları da ironiktir. Ferhat'ın, taş baskı işlemini, bir tür grafiti/heykel/propaganda aracı olarak gördüğünü düşünüyorum.
100 x 100 cm.
sprey boya için duvara asılmış kalıp ,pilot tulumu, ve ses
2006
Bu çalışmada, pilot, tuval resmini kurtarmaktan bahsetmektedir. Ferhat’tan bu çalışmayı açıklamasını istediğimde, “Tuval resminin kurtarılmaya ihtiyacı var” dedi. Wright kardeşlerin yaptığı ilk uçağın, tuvali oluşturan malzemeler olan bez ve tahtadan yapılmış olması nedeniyle, bu kişiler, bu resimde kullanılan karakterlerdir. Sprey boya ve kalıp, grafiti yapmaya yönelik araçlardır. Grafiti, sisteme karşı özgürleşmeyi savunan bir sanat formudur. Tuval resminin keşfinden önce, resimler, duvara, fresk tekniği kullanılarak boyanmaktaydı. Boya, duvarın kalıcı bir parçası haline geliyordu. Tuval resmi, resmi duvardan özgürleştirdi ve taşınabilir kıldı. Taşınabilir olunca, resmin para gibi takas edilmesi de mümkün oldu. Ferhat, sanat çalışmalarının para haline geldiklerinde bütün anlamlarını kaybettiklerine inanıyor. Ferhat’ın çalışmaları, Joseph Beuys’unkilerle bağlantılı görünüyor. Ancak Beuys, enstalâsyonlarında kendi kıyafetlerinin kullanan gerçek bir pilot olduğunu iddia etmektedir. Ferhat’ın pilotu ise bir çizgi romandan alınmıştır ve bu pilot kıyafetini giymiş olması asla mümkün değildir. Ancak belki de Beuys hakkındaki hikâyeler de kurmacaydı. Bu noktada her şeyin bir öykü niteliğini aldığını görmekteyiz.
Ölümcül Kuş F4 ya da Bir yardım elinin Kanlı Parmakları
2 x 20 m. Duvar üzerine grafiti
tel heykel, mum , modifiye edilmiş Türk militarist dergisi (Yüzbaşı Volkan)
Terkedilmiş binada enstalâsyon
2000
Bu çalışmanın, Ferhat’ın daha sonra daha da geliştireceği tekniklerin ve düşüncelerin birçoğunu içermesi nedeniyle belki de bu karmaşık enstalâsyon bir başlangıç noktası olarak kullanılabilir. Grafiti sanatçılarının sıkça kullandığı harf baskıları kullanan bu grafiti formunda, Ferhat, terkedilmiş bir binanın duvarına doğrudan kalıpla çizmektedir. Daha sonraki çalışmalarında bu grafitiyi duvardan ‘özgürleştirmekte’ ve üç boyutlu kalıcı ve heykelimsi bir grafitiye dönüştürmektedir. Diğer bir duvarda, çizgi roman/sanat eleştirisi/Yüzbaşı Volkan serisine başlarken, diğer bir duvarda ise bir tel heykel enstalâsyonu gerçekleştirmektedir.
Hayalet
230 x 200 x 45 cm.
mermer
2006
Bu devasa mermer heykel, basit bir kurabiye kalıbı imgesinden yola çıkmaktadır. Yakından bakıldığında, uçağın kanatlarından birinin ısırılıp kopartıldığı görülebilir. Ferhat, stüdyosuna gelen mermer levhasını düz bir yüzey olduğunu ve bunu, ayakta durabilen üç boyutlu bir objeye dönüştürdüğünü ifade etmektedir. Kalıcı bir dış mekân heykeline dönüşen bu objeyi yapmak için, Ferhat, yerçekimi kanunlarına uygun hareket etmekte ve duvar grafitisini, kalıcı bir sokak objesine dönüştürmektedir.
BİR METRELİK ŞİİR
100 cm
Katlanan cetvel, şiir
2007
“ Dağlar gökyüzünde bir boşluğu doldurur. Ve su yerle gök arasında bir yerdedir. Şekil bundan doğmuştur.” Doğan Ergül
BEŞ TON ÜÇ METRE OTUZ YEDİ HARF
Ağır heykelleri taşımak için malzemeler
Ferhat, bu işinde, yakın bir arkadaşı olan ve zorlu bir hayatın ardından erken yaşta ölen yakın arkadaşı şair Doğan Ergül'ün şiirini, katlanmış bir cetvelin üzerine yazmıştır. Bu kısa şiirde, Doğan, formu tanımlamaktadır. Ferhat, hem kendisinin hem de arkadaşının, seçmiş oldukları mesleklerde çalışmanın yeni bir formunu bulduklarına inandığı için bu şiiri çok anlamlı bulmaktadır. Bir Metrelik Şiir çalışmasında, Ferhat, Doğan’ın şiirini bir metrelik bir ölçüm çubuğunun üzerine yazmış olmasına rağmen aslında şiiri ölçmemektedir. Çubuğu açılı bir şekilde bükerek ve duvar boşluğunun ortasına yerleştirerek bir metafor yapmakta ama aslında şiiri betimlememektedir. Ne bu iş ne de 5533’ün penceresine yerleştirilmiş olan Beş Ton Üç Metre Otuz Yedi Harf adlı çalışma, işlevlerini doğru bir şekilde betimlememektedir. Ferhat, burada, totoloji kavramıyla oynamaktadır. Şeridin üzerine Beş Ton Üç Metre Otuz Yedi Harf yazılmıştır. Ağır heykelleri kaldırmak için kullanılan bu araç 5 ton taşıyabilmektedir ve 3 metre uzunluğundadır. Üzerine yazılı olan harflerin sayısı, metnin İngilizcesi düşünüldüğünde 37’dir. Ancak şerit, kendisinin ve bir fikrin ağırlığının dışında hiçbir şey taşımamaktadır. Elbette, bu çalışmayı, mekânın penceresine yerleştirerek, Ferhat, Joseph Kosuth’un ilk çalışmalarına referansta bulunmaktadır.
Ayin Kadehi
35 x 35 cm
Mutfak bıçak seti muhafazası, bir dizüstü bilgisayarın resimleri
2006
İçinde kan bulunan kutsal bir bardak olan ayin kadehi, potansiyel olarak tehlikeli silahlar olan mutfak bıçakları ve güncel bir kutsal nesne olan bir bilgisayar: hepsi de işlevsiz, yararsız ve yapay. Yine de son derece tehlikeliler. Bu işiyle ilgili olarak Ferhat, “bilgisayar, matematiksel ve analitik düşünmeyi sembolize ediyor. Oysa ben, bıçaklara ve kana önem veren göçebe ve agresif bir kalıtıma sahibim" diyor. Bir bakıma, her ikisi de kutsal. Ferhat, fikirlerle oynuyor, çağrışımlar yapıyor ve kendi düşünme şeklini ortaya koyuyor. İzleyicilerin, onun mantığını izlemesini ve yaptığı çağrışımları anlamasını beklemenin yanı sıra, yarattığı oyunlara katılmalarına da izin veriyor.
Provokasyon 1
9 x 6 cm
muşta, metal yıldızlar
Provokasyon 2
9 x 6 cm
Bozuk para makinesi ve kurşunlar
2007
Hem Provokasyon 1 hem de Provokasyon 2, iki gücün, daha da güçlü bir varlık oluşturmak için nasıl bir araya geldiğini gösteriyor. Provokasyon 1’de, Ferhat, elle kullanılan bir silah olan muştanın potansiyel tehlikesini arttırmak için, Türk bayrağından metal yıldızlar ekliyor. İdeoloji ve kaba güç bir araya geldiğinde bir süper güç oluşturuyor. Provokasyon 2’de, Ferhat, kaba gücün bir diğer sembolü olan kurşunları, bir bozuk para makinesinin içine atıyor. Bu şekilde, kurşunların kimseyi incitmesi mümkün olmuyor ve para makinesinin içinde de bozuk para bulunmuyor ama kaba güç ve paranın birlikte dünyayı yönetebileceği bize hatırlatılmış oluyor.
Sanatçının Ağırlığı
Otuz yedi inç boyutunda televizyon ekranı, sesli video film, bagaj arabası, araç gereç, özel eşyalar
2007
Ferhat’ın, kariyeri boyunca yarışmalara katılmış olması, kendisine sipariş edilen heykelleri yapması, ödüller alması, konferanslara ve sempozyumlara katılması, sanat çalışmalarını göstermiş olması, üzerinde taşıdığı psikolojik bir yük olmuştur. Bunların birleşimi gerçekten de Ferhat’ın ağırlığını ya da değerini ölçmekte midir? Herhangi bir anlamları var mıdır?
Özgürlük Üçlemesi
50 x 65 cm
3 fotoğraf
2007
Hazır (readymade) objelerin üç adet üzerinde oynama yapılmamış fotoğrafı, galerinin duvarına yaslanmıştır. Her birinin tek başına sergilenmesi mümkündür ama Ferhat, bunları yan yana dizmiştir. Özgürlük Üçlemesi başlığının, özgürlük, barış ve eşitliği sembolize eden ve üç fotoğrafın içerisinde bulunabilen mavi, kırmızı ve beyaz renklerden geldiğini söylemektedir. Sanat çalışmasını oluşturmak için yine çağrışımlar yapmakta ve öğeleri bir araya getirmektedir. Mcdonalds işaretindeki ‘a’ harfi paketlenmiştir. Mavi çöp torbası, renginin gökyüzüyle aynı olması nedeniyle net bir şekilde görülememekte ve dünya parçalara ayrılmış görünmektedir. Modern dünyanın güçlü mekanizmalarından olan bir reklâm, altüst olmuş gibi görünmektedir. Atatürk’ün, bir kumaş parçası üzerine basılmış bir fotoğrafı, delinmiş ve bir güvenlik kamerası tarafından bir kenara çekilmiştir. Bir maske, bir başörtüsü, bir örtü gibi görünmektedir. Gözlerimizin gördüğü nedir? Altında ne yatmaktadır? Ne gibi bir işe yaramaktadırlar? Almanya’da çekilmiş olan son fotoğraf, bir duvarın üzerine çizilmiş olan anti-faşist bir işaret ve bir bayraktan oluşan bir grafitiyi göstermektedir. Anlamı açık olmamasına rağmen, bileşimi provokatiftir. Bu çalışmanın anlamını yorumlamanın tek yolu, Ferhat'ın inanç sistemi hakkında daha fazla bilgiye sahip olmaktır.
Son sözler:
Ferhat’ın sergilerinden birini gezen bir kişinin, sunulan malzemelerle birçok seviyede ilişki kurması mümkündür. Yüzeysel olarak, kişi, çalışmanın oyunsal olduğunu ve resimlerin, popüler kültürden alındığını düşünebilir ama daha derin bir düzlemde, gerçekleştirilmiş olan çalışmaların her zaman sanatla (özellikle de heykelle) ilgili konuları sorguladığını, modern toplumu (özellikle de güç sistemlerini) eleştirdiğini, heykel tarihini/yerçekimini/formunu/kişisel inançları/kişisel tarihi/dönüşümü/gündelik yaşamı/düşünce süreçlerini ve egoyu belgelediğini fark etmek de mümkündür. Paul Auster, Leviathan’da şöyle demektedir: “Kitap, gizemli bir objedir… dünyaya açıldığında neler olabileceğini kestirmek güçtür. Her türlü fenalığa neden olabilir ve bu konuda yapabileceğiniz hiçbir şey yoktur. Bu iyi bir şey midir bilinmez ama tamamen kontrolünüzden çıkar." Aynısı, sanat çalışmaları için de geçerlidir. Ferhat’ın çalışmalarını 5533’de sergilemesi, bana, bu çalışmalarla ilgili araştırma yapmam, çalışmalarla ilişkiye girmem ve başka bir belgeleme yöntemi olarak bu kelimeleri yazmam için bana ilham vermiştir.
Nancy Atakan
Sanatçı, sanat tarihçisi, 5533’te koordinatör
20 Aralık 2008
